Dibek Kahvesi

Dibek Kahvesi nedir?

Taştan ya da ağaçtan yapılmış, genellikle tahılın kabuğunu ayıklamada, tahıl ve benzeri şeyleri ezmede kullanılan büyük havana dibek denir. Kültürümüzde önemli bir yere sahip olan ve Osmanlı'dan günümüze kadar gelmiş Türk kahvesinin öğütülerek özenle seçilen bitkilerin havanda, diğer adıyla dibekte el emeğiyle dövülerek karıştırılmasıdır. Günümüzde Anadolu'nun halen birçok bölgesinde kullanımı yaygındır.

Dibek kahvesi nasıl yapılır?

Dibek havanında kahve öğütmek oldukça uğraş gerektirdiğinden dolayı havanda daha çok tahıl öğütülmektedir. Bu meşakkatli sürece çözüm için dönemin tüfekçi ustalarından biri olan Tüfekçi Selim, 1827 yılında kahve değirmenini icat etmiştir. Böylelikle halk arasında kahve öğütmek hem kolaylaştı hem de yaygınlaştı. Ancak dibekte öğütülen kahvenin tadı başkadır. Dibek kahvesi özel bir pişirme yöntemi veya kahve çeşidi değili bilinenin aksine kavrulmuş kahve çekirdeklerinin dibek adı verilen taştan ya da ağaçtan yapılmış havanda öğütülme şeklidir. Dibekte öğütülen kahve çekirdekleri, kahve değirmenin öğütülen kahve çekirdeklerine göre biraz daha iri parçalı olabilmektedir. Osmanlı Dönemi'nde genellikle karanfil ve kakule de havanda kahve ile karıştırılıp dövüldükten sonra Türk Kahvesi'ne eklenerek içilmiştir.

Dibek kahvesi nerede içilir?

Fincanda pişen Dibek Kahvesi hazırlayan bir yer arıyorsanız İstanbul Maltepe'de bulabilirsiniz. Buranın sahibi bir kahve tutkunu olan Talha Toydemir. Kendisi müdavimlerine 12 yıldır dibek kahvesi hazırlıyor. Toydemir, Dibek Kahvesi'nin lezzet farkını ezile ezile kahve yağının ortaya çıkmasına bağlayarak şunları söylüyor:"Fincanda pişirmek çok eski usuldür. Elbette bu yöntem ateşe dayanıklı fincanlarda yapılıyor. İçiminde ise, fark ettiğiniz şey telvenin ağza ilk olarak gelmesi. Böylelikle damat tadına daha da adapte oluyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Ege Bölgesi ile özdeşleşmiş mekanlar, kahvelerini bu yöntemle hazırlıyor. Cunda Adası'ndaki Taş Kahve, Gökçeada'da Madam'ın Dibek Kahvesi gibi.

Not: Naim Koca ve Atilla Narin-"Anadolu'nun Kayıp Kahveleri", İstanbul 2018